Uit De Geestmolen van februari 1998 door Kees Komen

Porcellishof
De straatnaam Porcellishof dateert van 6 augustus 1959. De straat is genoemd naar een Nederlandse schilder van Vlaamse geboorte, de zee- en rivierschilder en etser Johannes (Jan) Porcellis, die rond 1584 in Gent is geboren en op 29 januari 1632 is overleden in Zoeterwoude bij Leiden.

Porcellis verhuisde in 1605 naar Rotterdam, waar hij in dat jaar trouwde, en woonde vanaf 1615 een tijdlang in Antwerpen, waar hij in 1617 meester van het gilde werd en veel schilderijen aan kunsthandelaar Adriaen Delen sleet. Daarna woonde hij in 1622-1623 te Haarlem, waar hij voor de tweede maal in het huwelijk trad, in 1624-1625 te Amsterdam, en vanaf 1626 te Voorburg. Ook zou hij in Londen en Leiden hebben gewoond.

Kenmerkend voor zijn oeuvre zijn zijn 'zeestukken', met een lage horizon en in overwegend zilvergrijze en bruine tinten. Porcellis brak met de zeventiende-eeuwse opvattingen van het zeestuk: hij gaf er een natuurlijker sfeer aan, ondermeer door wilde golven, meestal in grauwe toon gehouden, en minder schepen. Hij wordt de 'grondlegger der zuivere zeeschilderkunst' genoemd, 'de grootste konstenaer in schapen'.

In Kunstgeschiedenis der Nederlanden, in 1946 verschenen onder redactie van H.E. van Gelder, wordt over Jan Porcellis gezegd: 'Hij was geen schilder van de grote vaart, maar van de binnenzeeën, meren en grote rivieren. Kleine vissersschepen in woelig water observeert hij met dezelfde liefde en directheid als Van de Velde of Van Goyen de boerenhuizen en het vlakke land, maar, misschien door de wateratmosfeer vervoerd, veel eerder dan deze bracht Porcellis in zijn schildering, die fijne wazigheid der zilte luchten, welke de schilderachtigheid van zijn werk en het latere van Van Goyen karakteriseert. Daardoor vooral is hij de scheppende meester van het zeestuk geworden.'

Ondanks deze lof ontbreekt Porcellis overigens in veel boeken over de Hollandse schilderkunst. Kennelijk is zijn roem enigszins getaand.

Tot de verzamelaars van werk van Porcellis behoorde niemand minder dan Rembrandt. Porcellis gaf schilderlessen aan zijn zoon Julius. Julius werd rond 1609 te Rotterdam geboren en is op 30 september 1645 te Leiden begraven.

Het werk van vader en zoon is vaak moeilijk van elkaar te onderscheiden. Zij schilderden in dezelfde trant. Vader Jan had grote invloed op Simon de " Vlieger, naar wie de De Vliegerstraat in onze buurt is genoemd.

Werk van Porcellis bevindt zich ondermeer in Amsterdam (Rijksmuseum), Den Haag (Museum Bredius), Leiden (de Lakenhal), Rotterdam (Museum Boymans-Van Beuningen, 'Schepen in onrustig weer'), Berlijn. Bremen, Dannst3dt, Dresden, München, Leningrad en Philadelphia. In 1966 was een keuze uit zijn werk te zien op de tentoonstelling 'Lof der zeevaart' in Museum Boymans.